Wpływ masażu na układ krążenia człowieka.

Różnego rodzaju bodźce, nie tylko dotykowe, ale także wzrokowe i inne oddziaływujące na nasz ustrój, wywołują określone reakcje naszego organizmu, a więc także poszczególnych narządów m. in. serca, które jest głównym ogniwem układu krążenia, zapewniającym stały przepływ krwi. Ogólnie można powiedzieć, że pod wpływem masażu wzrasta pojemność wyrzutowa i minutowa serca, ponieważ właśnie pod wpływem masażu wzrasta dopływ krwi do prawego przedsionka i komory serca, stamtąd krew przedostaje się do płuc, przyspieszają się procesy dyfuzyjne w płucach i krew świeżo utlenowana powraca do lewego przedsionka a następnie przez tętnice zostaje rozprowadzona po całym organizmie. U ludzi chorych na serce masaż powinien być lekki, spokojny, dostosowany do rytmu serca.

Wpływ masażu na układ krążenia tłumaczą trzy podstawowe teorie:

* Hormonalna,
* Odruchowa,
* Mechaniczna.

Teoria hormonalna - Wskutek masażu wydziela się z tkanek większa ilość histaminy, który rozszerza naczynia krwionośne, z kolei histamina, drażniąc nadnercza, powoduje wzrost wydzielania adrenaliny. Adrenalina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, podnosząc ciśnienie krwi. Tak więc w pierwszej fazie masażu notujemy spadek ciśnienia, a mniej więcej w 20 min. po masażu wzrost ciśnienia. U ludzi cierpiących na nadciśnienie masaż musi być łagodny, powolny, tak aby nie doprowadzić do gwałtownego wahania ciśnienia.

Teoria odruchowa mówi o obniżeniu się ciśnienia krwi masowanej części ciała, o czym informują ośrodkowy układ nerwowy parareceptory. Reakcją obronną organizmów odpowiedzi na tę informację jest wzrost ciśnienia. 

Teoria mechaniczna oparta jest na dwóch przesłankach: na mechanicznym przepychaniu krwi (głaskanie) i na wytwarzaniu na naczyniach masowanych próżni (ugniatanie), która zapełnia się wskutek wessania krwi z części dalszych, leżących obwodowo od miejsca masowanego. I tak masując część bliższą wywieramy pośredni i bardzo skuteczny wpływ na część ciała dalszą.

Na układ krwionośny wywieramy wpływ, stosując wiele rodzajów masaży, jednak najskuteczniej wpływa na układ krwionośny zarówno ośrodkowy, jak i obwodowy- masaż klasyczny, drenaż limfatyczny, masaż segmentarny, masaż wibracyjny i wszelkiego rodzaju masaże wodne.
Masaż jako bodziec mechaniczny wywołuje w organizmie zmiany i reakcje o charakterze miejscowym i ogólnym.

Pod pojęciem:

* Reakcji miejscowych rozumie się zmiany powstające bezpośrednio w masowanych tkankach,

* Reakcji ogólnych rozumie się zmiany ogólne wywołane drogą odruchową w układach: krążenia, nerwowym, wewnątrz wydzielniczym i innych.

Reakcje te często nazywane są odczynem. Odczyn występujący w tkance w wyniku zadziałania na nią określonej postaci energii zależy od: ilości energii, czasu działania energii, właściwości tkanki.
Odczyn miejscowy występuje w miejscu działania energii. Odczyn ogólny stanowi niejako odpowiedź całego ustroju lub niektórych jego układów na dany bodziec fizyczny. Powstaje on w wyniku wtórnych zmian zachodzących w ustroju pod wpływem miejscowego działania energii lub na drodze odruchowej. Jeśli natężenie danego bodźca jest małe, a czas jego działania krótki, to odczyn jest minimalny lub nie występuje wcale. W celu uzyskania zatem odczynu konieczne jest dostarczenie do tkanki określonej ilości energii, o której decyduje jej natężenie i czas działania.

Najmniejszy stwierdzany odczyn nazywa się odczynem progowym. Zwiększenie natężenia danego czynnika lub wydłużenie czasu jego oddziaływania nasila oczywiście odczyn tkanki. Stopień odczynu zależy od wrażliwości tkanki na dany bodziec. Przekroczenie granicy zdolności przystosowania się tkanki do bodźca powoduje jej uszkodzenie. Granicę tę określa się nazwą wartości progowej tolerancji tkanki, której miarą jest ilość energii dostarczonej w określonym czasie. Wszystkie chwyty wykonywane w stałym kontakcie ze skórą i przesuwające się w kierunku serca, a więc głaskanie i ugniatanie, działają przy dostatecznym ucisku mechanicznie wyciskająco na żyły i naczynia limfatyczne.

Działanie głaskania na prawidłowe żyły polega na niewielkim tylko wspomaganiu prądu krwi, ponieważ jest ona w stałym szybkim przepływie. Poza tym głaskanie przyspiesza krążenie, przyspiesza odpłynięcie krwi żylnej i chłonki z tkanek w kierunku dosercowym przez co następuje opróżnienie pni żylnych powierzchownych i głębokich w tkankach. W opróżnionych żyłach powstaje ciśnienie ujemne, wskutek czego krew z bocznych naczyń żylnych napływa do większych naczyń. Głaskanie przyspiesza odpływ krwi żylnej, a na jej miejsce napływa krew tętnicza, powodująca szybsze i lepsze odżywienie tkanek. Głaskanie także zmniejsza zastoje i obrzęki krwi i chłonki, dzięki naprzemiennemu zwężaniu i rozszerzaniu się światła naczyń następuje pobudzenie układu krążenia- przyspiesza się wchłanianie krwiaków. Energiczne głaskanie zapewnia miejscowe przyspieszenie krążenia, powoduje zaczerwienienie, dając lekkie przekrwienie. Ugniatanie prowadzi do dużego przekrwienia masowanego obszaru, a co się z tym łączy - zwiększenie szybkości przepływu krwi, także limfy.

Głaskanie stosowane w określonym miejscu i delikatne ugniatanie wykonuje się w celu usunięcia nagromadzonego w tkankach płynu (obrzęki) i w przewlekłych zastojach, również w metodzie drenażu limfatycznego, np. po skręceniu, zwichnięciu, w żylakach i w obrzękach statycznych, które występują głównie w okolicy kotek u osób wykonujących zawody wymagające stania. Chwyty z dużym miejscowym uciskiem stosowane podczas masażu, a więc rozcieranie, mogą prowadzić do zmiażdżenia komórek, szczególnie wtedy, gdy są one chorobowo obrzęknięte. Podczas rozpadu komórek uwalniają się substancje histamino podobne, które znajdują się w komórkach, tzw. hormony tkankowe. Wywołują one rozszerzenie tętniczek i otwarcie włośniczek znajdujących się w spoczynku. Występuje w związku z tym, miejscowe, czynne zwiększone ukrwienie. Czasami rozcieranie powoduje przerwanie włośniczek, wynaczynienie krwi do tkanki, do powstania krwiaka. Rozcieranie ułatwia wchłanianie krwiaków, obrzęków, wysięków pozapalnych, uaktywnia miejscowy przepływ krwi i limfy (masaż odprowadzający) co daje lepsze przekrwienie stawów.